Donderdag 7 maart: Dag van de Stilte

Nyepi, of ‘De Dag van de Stilte’, is een van de belangrijkste feestdagen op Bali. Op deze dag wordt niet alleen het begin van het nieuwe jaar gevierd, maar heerst er ook vierentwintig uur lang complete stilte. De dagen voor Nyepi worden er bijzondere rituelen uitgevoerd die we graag met je delen.

Slechts 1.7% van de Indonesische bevolking is geregistreerd als hindoe, en zij wonen bijna allemaal op Bali (Maar liefst 92.3% van de vier miljoen Balinezen is hindoe!). Nyepi is de enige hindoeïstische feestdag die nationaal gevierd wordt en luidt het begin van het nieuwe jaar in. De inwoners van Bali hanteren namelijk een andere kalender dan wij kennen: de Saka kalender. Dit is de officiële kalender van India (en Bali), en kent een eigen telling. Hierdoor valt het oud & nieuw van Bali ieder jaar op een andere dag. In 2019 is dit op donderdag 7 maart.

 

Waar Nyepi buiten Bali niet veel meer is dan een gewone vrije dag, is dit op Bali volkomen anders. De dagen voor Nyepi zijn over het hele eiland gevuld met rituelen en festiviteiten, terwijl de rust op de dag zelf uiterst serieus wordt genomen.

 

Drie dagen voorafgaand Nyepi vindt Melasti plaats. Godsbeeltenissen en tempelaccessoires worden door de dorpelingen in een processie naar het strand gebracht. Gezamenlijk wordt vervolgens gebeden richting het water. De bedoeling van Melasti is het reinigen van het onzuivere in de mens.

 

 

De dag voordat Nyepi begint wordt Pengerupukan genoemd. Deze dag is de reden waarom veel mensen ervoor kiezen om naar Bali te komen en is de traditionele dag waarop er een ceremonie over het hele eiland wordt gevierd. Tijdens een grote offerceremonie worden de geesten van de onderwereld geëerd en bedankt voor het niet verstoren van de rust.

 

‘s Avonds volgt de Ogoh Ogoh-processie waarin grote poppen worden rondgedragen. Deze poppen verbeelden de boze geesten. Elk stadsdeel maakt zijn eigen pop en voert een 30 minuten durende "show" op voor een jury, want het is ook een wedstrijd tussen de stadsdelen.

 

 

De volgende dag is het van 6 uur 's ochtends tot de volgende dag om 6 uur 's ochtends Nyepi. De Balinese hindoes volgen op deze dag een speciaal ritueel, bekend als de Catur Brata Penyepian, of terwijl de ‘4 Nyepi verboden’. Deze bestaan uit 1. amati geni (geen vuur, geen verlichting), 2. amati lelungan (niet reizen), 3. amati karya (geen activiteiten en lichamelijk werk) en 4. amati lelanguan (geen entertainment en recreatie). Op deze dag van absolute stilte zijn er dus geen activiteiten en is er ook geen verkeer. Iedereen moet binnen blijven zonder harde geluiden. Voor sommigen is dit een tijd voor totale ontspanning en bezinning, een dag van gebeden en meditatie. Anderen zien dit als een kans voor Moeder Natuur om zich te herstellen, na 364 dagen ‘vervuild’ te zijn door menselijke aanwezigheid.

 

Ook is het de bedoeling dat de kwade geesten denken dat Bali verlaten is. De stilte en het niet gebruiken van lichten is om de boze geesten die toch nog overvliegen in de waan te brengen dat Bali er niet is. Ze kunnen dus niet op het eiland komen, want wat niet zichtbaar en hoorbaar is, bestaat niet. Zelfs het vliegveld is gesloten. Toeristen moeten in hun hotel blijven en mogen ook geen licht naar buiten laten schijnen.

 

De dag na Nyepi wordt Ngembak Geni genoemd. Dit lijkt meer op nieuwjaarsdag zoals wij het kennen. De Balinezen bezoeken familie en vrienden, en het nieuwe jaar wordt begonnen door elkaar te vergeven. Deze dag is een dag van weinig rituelen, maar meer het samen inluiden van het nieuwe jaar met lekker eten.

 

Balinese Sate Lilit
Een typisch Balinees gerechten welke dan vast en zeker gegeten zal worden is Sate Lilit. Deze sate is anders dan je hem gewend bent: de vis wordt namelijk fijngehakt, gemengd met kokos en een bumbu en dan om een stengel citroengras gekneed. Tijdens het roosteren geeft het citroengras een extra frisse smaak aan de vis.

 

Sate Lilit, of Aneka Laut Lilit zoals wij hem noemen, is een van onze favoriete gerechten en staat al jarenlang op de kaart van Blauw. Maar je kan het natuurlijk ook zelf maken! Onderstaand recept komt uit ons eigen kookboek BLAUW.

 

Bestel hier ons eigen kookboek BLAUW hier.

 

 

Recept Sate Lilit
Recept voor ca. 10 stuks, medium pittig. Bereidingstijd: 40 minuten.

 

Ingrediënten:
2 cm gember
1 rode lombok (Spaanse peper)
2 knoflookteentjes
1 sjalotje
2 blaadjes djeruk purut (citgroengras)
20g gula djawa (palmsuiker)
sap van 0.5 limoen
1 tl ketumbar (gemalen koriander)
1 tl kunjit (gemalen geelwortel)
1 tl witte peper
0.5 tl zout

 

scheutje plantaardige olie
250 g kabeljauwfilet
250 g rauwe gepelde garnalen
30 g gemalen kokos
10 dunne stengels sereh (citroengras)

 

1. Schild de gember en snijd de gember, lombok, knoflook en het sjalotje fijn. Verwijder de middelste harde nerf uit de djeruk purut en snijd de blaadjes fijn. Hak de gula djawa in stukjes. Maal alle ingredienten voor de bumbu in een keukenmachine of blender fijn.

 

2. Verhit de olie in een koekenpan of wok en fruit de bumbu op zacht vuur onder af en toe roeren gedurende 10 min., tot hij iets is ingedikt.

 

3. Dep de kabeljauw en garnalen goed droog met keukenpapier en hak ze in fijne stukjes tot een soort visgehakt. Doe de vis, kokos en bumbu in een kom en kneed de ingrediënten door elkaar.

 

4. Verwijder het buitense laagje van de stengels sereh, zodat je mooie dunne stengels hebt. Deze vormen de satéstokjes. Pak een handje van het vismengsel en kneed dat om de bolle witte kant van een serehstengel tot een worstje met een lengte van 8 a 10 cm.

 

5. Gril de vissatés in een grillpan of bak ze op een stukje bakpapier in de oven. Je kunt ze ook op de barbecue grillen; leg de vissatés dan op aluminiumfolie, want ze kunnen een beetje uit elkaar vallen.

 

Serveer de sate lilit met een partje limoen of wat chilisaus.